Südspidol: meer gebouw, minder technologie

Prijsvraagontwerp Universitair Ziekenhuis Luxemburg

  1. ziekenhuis
  2. stedenbouw en landschap
  3. architectuur

Een ziekenhuis is meestal een perfect functionerende machine die voortdurend moet worden aangepast aan de stand van de techniek. Tegelijkertijd is het ook een plek waar de tijd af en toe stil staat en de mens met zijn of haar gevoelens de hoogste prioriteit geboden moet worden.

NATUUR BEVORDERT BALANS

In ons ontwerpvoorstel voor het Universitair Ziekenhuis in Luxemburg bemiddelt de natuur letterlijk tussen deze technische logistiek van het ziekenhuisprogramma en het persoonlijke belang van de patiënten, medewerkers en bezoekers. Op stedenbouwkundig, architectonisch en technisch niveau bevordert de alom aanwezige natuur in meerdere opzichten een balans tussen denken en voelen, lichaam en geest, technologie en mens.

omschrijving
omschrijving
omschrijving
omschrijving
omschrijving

Om het ziekenhuis in Esch sur Alzette een menselijke schaal te verlenen heeft het gebouw in de basis slechts vier bouwlagen. Samen met de meanderende gevellijn, die anticipeert op de gegeven topografie van het grondstuk, en de vele terrassen en binnenplaatsen die het bouwvolume doorbreken, is de natuur nooit ver weg. Het omringende park dringt op veel plekken door tot in het hart van het gebouw. Daardoor heeft het ook een relatief hoge gevelfactor.

omschrijving
omschrijving
omschrijving
omschrijving
omschrijving

De bouwkundige flexibiliteit van de plattegronden en gevels betekent investeringen, maar ook aanzienlijke besparingen op de installaties en bovenal de energievraag. In vergelijking tot meer conventionele gevels is de TCO (Total Cost of Ownership) van deze ‘smart skin’ gunstig, o.a. door:

  • het direct opslaan en distribueren van warmte via de gevel
  • het opvangen, verzamelen en gebruiken van regenwater
  • het opvangen van zonne-energie
  • meer daglicht ten koste van kunstlicht
  • hoog aandeel van natuurlijke ventilatie
omschrijving

Installatieconcept

Deze energie-efficiëntie zet zich ook door in het interieur met:

  • gebruik van lage-energie systemen
  • ontkoppeling van ventilatie met verwarming en koeling
  • stabiele basis voor koeling en verwarming door activering van de thermische massa van het gebouw
  • een primair gebruik van stralingsverwarming waardoor er minder luchtbewegingen, minder stofontwikkeling en een frisser en gezonder binnenklimaat mogelijk is
  • vraagafhankelijk ventilatie
  • een slim en decentraal distributiesysteem langs de gevel, met minimale kanaallengtes en -afmetingen en de mogelijkheid van individuele bediening
  • (natuurlijke) nachtventilatie

Ook is de totale hoeveelheid installatiekanalen aanzienlijk gereduceerd door het voorzien van een integrale, technische zone tussen niveau 2 en 3 over de volle lengte van het gebouw. Als gevolg hiervan kunnen de verpleegafdelingen op de 3e verdieping vanuit de vloer worden bediend en kennen de patiëntenkamers in principe geen institutionele, verlaagde plafonds. In combinatie met het royale uitzicht en een evenwichtige materialisatie doen de kamers meer denken aan een hotelkamer en toont de architectuur van het ziekenhuis zich hier op de eerste plaats empathisch en humaan, hetgeen een belangrijke bijdrage levert voor het welbevinden en genezingsproces van de patiënt.

Daarnaast voorziet het ontwerp in een basisluchttemperatuur die lager is dan gangbaar. Een ziekenhuis heeft meestal een benauwd en warm binnenklimaat door de hoge luchttemperatuur die is afgestemd op de (liggende) patent. Door toepassing van de thermische massa van de betonkern is er een stabiele, iets lagere basistemperatuur die aangenaam is voor bezoekers en met name het voortdurend in beweging zijnde personeel. Een geïntegreerd stralingspaneel in het plafond boven het bed kan de comforttemperatuur individueel en naar wens aanvullen. Hiermee ontstaat een aangename omgeving waarin zowel de patiënten, verpleegkundigen als bezoekers zich prettig voelen. Maar het is ook kosten- en energiebesparend:

  • een uitgebreid, traditioneel verwarmingssysteem met veelal vervuilende uitwisselingssystemen kan worden voorkomen
  • omdat het bij de betonkernactivering om zeer grote oppervlakten gaat kan de temperatuur in het systeem veel lager blijven in vergelijking met een gebruikelijk verwarmingssysteem
  • tegelijkertijd is de warmteontwikkeling efficiënter en het warmteverlies tijdens de distributie sterk verminderd
  • het systeem kent lagere onderhoudskosten
omschrijving
omschrijving

De ontbrekende schakel tussen stad en landschap

Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat natuur zowel een stimulerende als kalmerende werking heeft en daarmee een positief effect op alle fasen van het genezingsproces. Het concept van Südspidol is dan ook letterlijk en figuurlijk doordrenkt van natuur: de landschappelijk inpassing in het park, het anticiperen op het natuurlijke hoogteverschil van de locatie, het opnemen van vele patio’s tot op de onderste bouwlagen, het creëren van daktuinen en groendaken op alle niveaus.

Hiermee hebben alle afdelingen substantieel zicht op, en vaak ook toegang tot, de integraal ontworpen groenvoorzieningen. Het nodigt personeel, bezoekers en zo mogelijk patiënten uit meer contact met buiten te maken. Door eventueel de daktuinen te koppelen aan de bestaande volkstuinentraditie in de directe omgeving van het ziekenhuis is het zelfs denkbaar om ook in sociaal opzicht contact met de buitenwereld te maken en de binnenwereld van het ziekenhuis te verbinden met het normale leven van de stad.

Door haar voetprint legt het nieuwe Südspidol weliswaar een sterke claim op het omliggende landschap, maar tegelijkertijd creëert het zelf ook een nieuw, nog groter, driedimensionaal landschap. Een netwerk van daktuinen en binnenplaatsen dat de natuur tot in het hart van het gebouw brengt. De natuur is zo een actieve deelnemer aan het zorglandschap en onderdeel van het genezingsproces.

Daarbij weerspiegelt de inrichting van de binnentuinen, zoals ze trapsgewijs als groene valleien in de doorsnede van het gebouw zijn opgenomen, op de doorsnede van een bos. Op het onderste niveau bevindt zich water en een vegetatie van bodemgroen. Naar boven toe bevinden zich het onderhout en struiken, bloemen en uiteindelijk de bomenkruin. De vegetatie past zich dus aan op de condities van de patio’s.

Realisatieperiode tweede ronde, laatste 6 deelnemers

Deel dit project op